Robin Wood: samen eiland maken

Aan de entree van Centrumeiland op IJburg, gelegen aan de Pampuslaan en de Muiderlaan, wordt het nieuwe woongebouw Robin Wood gerealiseerd. Robin Wood is een markant baken op Centrumeiland dat de schakel vormt tussen de levendige stadstraat en de gezellige achterliggende woonbuurt. Het multi-use gebouw voorziet Centrumeiland van voorzieningen, groen, werkplekken en woningen. Robin Wood bestaat bijna volledig uit hout en voldoet aan hoge duurzaamheidsambities. De woningen zijn middelhuur en vrije sectorhuur.

Woningtypes en woonkwaliteit

Het ontwerp van het iconische gebouw is opgebouwd uit drie lagen, zodat het blok kleinschalig aanvoelt. De eerste laag is een zeven meter hoge transparante plint met een arcade. De begane grond is opgedeeld in een dynamische zijde, met voorzieningen zoals kantoren en een café, en een rustige zijde met voornamelijk woonfuncties. Ook de middenlaag heeft een woonfunctie. Aan de ene zijde hebben de woningen vrij uitzicht op het water, en aan de zijde van de collectieve veranda op het Tiny Forest. De woningtypes hebben slimme en innovatieve plattegronden op basis van modules. De toplaag bestaat uit openkantoorvolumes, appartementen, collectieve daktuinen en terrassen.

Voorzieningen in de plint
ANA deed in 2018 onderzoek naar plinten op IJburg. Een opvallende observatie was dat veel grote voorzieningen in de plinten niet of slecht gebruikmaken van de openheid van de plint. Daardoor gaat de gewenste levendigheid verloren. Dankzij dit voortschrijdend inzicht is besloten om grootschalige functies in Robin Wood niet in de plint te plaatsen, maar kleinschalige publieke voorzieningen, zoals horeca en een broedplaats.

Modules en Open Bouwen

Robin Wood is in vele opzichten een toekomstbestendig gebouw. Dit is het resultaat van bouwen volgens de principes van het Open Bouwen, biobased bouwen, modulair bouwen en de inzet van een modulaire geveltoolkit waarmee oneindig veel combinaties van units gemaakt worden. Uniek zijn de horizontale en verticale ruimtelijke verbindingen tussen de prefab modules. Deze koppeling maakt het mogelijk om units te combineren of juist eenvoudig los te koppelen, zowel horizontaal als verticaal.

Houtbouw

Robin Wood wordt gebouwd van robuuste, duurzame materialen: een plint met prachtig bewerkt hout, ruime aluminium puien van gerecycled aluminium en drielaags helder glas. Per locatie en onderdeel wordt bekeken hoe het hout bewerkt, ingezet en afgewerkt wordt op basis van onderhoud en technische eisen. Zo ontstaat een zonnig palet van lichte zandkleur, tot beige, grijs en lichtgeel.

Hoge duurzaamheid en community building

Het gebouw heeft een lage milieu-impact en is energieneutraal. Ook heeft Robin Wood hoge ambities voor ecologie, landschap en water(opvang), mede dankzij het Tiny Forest. Robin Wood is ook in sociaal opzicht duurzaam dankzij de vele manieren waarop het bijdraagt aan community building. Het gebouw biedt vele ontmoetingsplekken en lokale voorzieningen voor bewoners en buurtgenoten. De trappen, de verbrede galerij, het hangende terras en de collectieve loungeplek zijn een aaneenschakeling van bijzondere plekken die uitnodigen tot samenzijn. Robin Wood is een ontmoetingspunt dankzij de toren met de unieke waterklok als landmark.

Robin Wood wint WAF Award 2022

De nieuwe stadswijk Bloom Merwede wordt een levendige en innovatieve stadswijk met een hoge bebouwingsdichtheid, veel voorzieningen en ruimte voor beweging en ontmoeting. Het is gelegen in de Merwedekanaalzone, een oud industriegebied van 70 hectare, aan de westzijde van het historische centrum van Utrecht. Deze autovrije wijk zal de thuishaven worden van circa 12.000 Utrechters. Bloom Merwede omvat alles om stedelijk wonen compleet te maken: er zijn scholen, restaurants, sportclubs en een markthal. 

Hoe vertalen wij deze hoge ambities van een transformatiegebied naar een fijne plek om te wonen? ANA architecten werkt in dit plan als coördinator aan blok 12 en is ook verantwoordelijk voor het landschapsontwerp van de binnentuin van het blok. Daarnaast ontwerpt ANA zeven gebouwen met diverse woningtypologieën, zoals verandawoningen, smalle en slimme bajonetwoningen en een dubbel hoog penthouse met een royaal terras.

Het ontwerp gaat uit van de specifieke kwaliteiten van de locatie met een grote diversiteit aan woningtypologieën met woonkwaliteit voor verschillende doelgroepen. Er komen onder andere woningen voor gezinnen, startersappartementen en parkvilla’s. De gebouwen in het gebied zijn van wisselende hoogte met elk een eigen architectonische uitstraling en bijzondere woonkwaliteit. De verbinding van wonen met groen is een heel belangrijk thema in Merwede en dat geven we op vele verschillende manieren vorm. Met onze natuurinclusieve ontwerpen onderzoek wij hoe we in nieuwe dichtbebouwde wijken levendige en karaktervolle stukken van de stad kunnen creëren.

Een greep uit de verschillende woningtypologieën

B43. De Genieter is een duurzame landmark aan het water en heeft een hybride draagconstructie van CLT-wanden en prefab betonvloeren. De warme en natuurlijke uitstraling wordt naar binnen gehaald in de woning. In de woningen is zoveel mogelijk hout in het zicht gehouden. Elk appartement heeft een royaal balkon met uitzicht op het Merwedekanaal.

B42. De Knappe Heren staan aan de knusse Merwede Dwarsstraat. Deze grondgebonden woningen dragen bij aan de levendigheid door de interactie aan te gaan met de straat. Er is veel aandacht besteed aan de materialisatie van de entrees en details. De toegepaste materialen refereren aan chique herenhuizen: antraciet baksteen met een metalen look en warme houten accenten. De relatie tussen binnen en buiten wordt versterkt door de zit-vensterbanken. Het speelse metselpatroon in de gevels ondersteunt tegelijk de klimplanten.

B5.5. De Woonmachine bevat bijzondere woningtypologieën, zoals de bajonetwoningen en maisonnettes. Deze hebben een optimale tweezijdige oriëntatie op de tuin en de straat, noord en zuid. Dit is voor alle woningen van de Woonmachine het uitgangspunt. De slimme bajonetwoningen en maisonnettes zijn om een corridor gevouwen. De slimme 4-kamerindeling speelt in op de behoeftes van middenklassengezinnen die ook graag in Merwede willen wonen.

B12.2. De lichte Erkerwoningen hebben een driehoekige erker met uitzicht op het Merwedepark en het Merwedekanaal. Het zijn doorzonwoningen voor starters en jonge gezinnen. De interactie tussen de bewoners wordt versterkt door de positie van de buitenruimtes, gecombineerd met de leefgalerij aan de zonnezijde. De verbinding met de tuin wordt versterkt met een speelse ingreep: een glijbaan van het collectieve terras op de eerste verdieping naar de binnentuin. De gevels, galerijen en de glijbaan hebben een warme en opvallende uitstraling door de rode baksteen.

B12.8. De Verandawoningen zijn grote grondgebonden woningen voor grotere gezinnen. In deze woningen leef je aan het park dankzij de inpandige veranda aan het Merwedepark. De woningen streven een hoge mate van duurzaamheid na. De gevel bestaat uit een patchwork van restpartijen baksteen, samengesteld in diverse metselverbanden. De raamverdeling en de positie van de nestkasten volgen het speelse karakter van de gevel.

Het Saamhof: Amsterdams bouwblok

ANA’s ontwerp van het Saamhof op de Brediuslocatie in de Spaarndammerbuurt in Amsterdam-West is veel meer dan een woonblok, het is een community. Het Saamhof is een sociaal icoon dat reageert op de omgeving van de Spaarndammerbuurt en aansluit bij de bijzondere historie en architectuur van de Amsterdamse School. Tegelijk is gebruikgemaakt van eigentijdse innovatieve oplossingen voor duurzaamheid, mobiliteit en circulariteit.

Betaalbaar en inclusief
Voor het ontwerp van het Saamhof heeft ANA zich laten inspireren door het eeuwenoude concept van bijzondere woonblokken, zoals de Zaanhof (1919) en Het Schip (1921), iconen van de volkshuisvesting die deze volksbuurt zoveel leefbaarder en mooier maakten. Het Saamhof biedt alternatieven voor bewoners die graag in de Spaarndammerbuurt willen blijven wonen, met betaalbare woningen in diverse soorten en maten voor alle leeftijdsgroepen. Het Saamhof heeft zowel maisonnettes met een privétuin als seniorenwoningen en gezinswoningen en -appartementen met slimme plattegronden in verschillende groottes. De aanbevelingen van ANA in de brochure Ouderen wonen in de stad worden geïntegreerd in de uitwerking van ons ontwerp voor de seniorenwoningen. Het Saamhof maakt de Spaarndammerbuurt weer inclusief!

Expressief met sculpturale elementen
Het ontwerp van het Saamhof refereert aan de architectuur van de Amsterdamse School. Het is een bijna symmetrisch gebouw, aan alle zijden representatief, met expressieve koppen, ritmiek in de gevel en een klassieke driedelige opbouw van plint, lijf en kroon. De eigentijdse compositie sluit naadloos aan bij het karakter van de monumentale blokken in de buurt. De plint heeft een krachtige tektoniek, met een ander metselverband, in de plint verticaal en in het lijf horizontaal. De plint is eenlaags, maar bij de poorten en de dubbellaagse woningen maakt de plint een schaalsprong naar twee lagen, zoals in de stijl van de Amsterdamse School.

Flexibel in te delen woningen
De woningen zijn flexibel in te delen om in de veranderende behoeftes van de bewoners te kunnen voorzien. Door een open draagstructuur en gedeeltelijk draagvrije scheidingswanden kunnen woningen ook aan elkaar gekoppeld worden. Zo kunnen bewoners doorgroeien, van klein naar groter en andersom. Het Saamhof is zo klaar voor de community van nu en de toekomst.

Ontmoeten in een aangenaam verblijfsklimaat
Het Saamhof is zo opgezet dat alles ontmoetingen stimuleert. Het is een community met diverse gemeenschappelijke en multifunctionele ruimtes voor bewoners en buurtgenoten. Door het ontwerp van de toegangen, de verkeersruimtes en de groene natuurinclusieve binnentuin stimuleert het gebouw ontmoeten tussen bewoners. Door een subtiel hoogteverschil is er een onderscheid tussen een publiek en collectief deel van de binnentuin, een semipublieke buitenruimte waar ook buurtgenoten van kunnen genieten. Rondom de binnentuin ligt een zone met kleine private terrassen van de benedenwoningen. Vanuit elke portiek en vanuit alle woningen op de begane grond lopen paadjes naar en door de binnentuin.

Gezellig buurtschap
Het Saamhof is een gebouw om levenslang in te wonen en draagt bij aan de inclusiviteit van de stad. Je kunt hier doorstromen van kleine naar grote woningen en andersom; zo ontstaat een buurtschap waarin jong en oud op een prettige manier met elkaar samenleven. Met aandacht voor elkaar en een goede balans tussen reuring en stilte. Een gebouw met woningen die aansluiten bij de specifieke wensen van kleine en grote gezinnen, van vitale en minder vitale ouderen, en van starters. Een gebouw waar plezierig leven en wonen vooropstaat.

De Nieuwe Defensie langs het Merwedekanaal

Langs het Merwedekanaal in Utrecht verrijst een autoluwe, klimaatadaptieve en samenhangende stadswijk, gecombineerd met het gemak van stedelijke voorzieningen: de Nieuwe Defensie. De Nieuwe Defensie moet een oase van rust worden aan de rand van de Utrechtse binnenstad. Het masterplan is gemaakt door SVP Architectuur en Stedenbouw in samenwerking met OKRA landschapsarchitecten en Arup. In dit plan werkt ANA in een team van architecten aan het ontwerp van drie bouwblokken, met totaal 600 woningen.

Er komen onder andere woningen voor gezinnen, startersappartementen en parkvilla’s. De gebouwen in het gebied zijn van wisselende hoogte, met elk een eigen architectonische uitstraling en bijzondere woonkwaliteit voor verschillende doelgroepen.

De woningen zijn sterk verbonden met hun omgeving en hebben, door een zorgvuldig vormgegeven overgang tussen binnen en buiten, een sterke relatie met de buitenruimtes. Bijzonder aan het plan is de overmaat van de woningen. Zo ontstaat ruimte om thuis te werken, te spelen of zorg te verlenen.

De Nieuwe Defensie zal in drie fases worden gerealiseerd. ANA werkt samen met MLA+ aan het ontwerp voor ongeveer 120 woningen in Blok 1 en 2 die in de eerste fase worden gebouwd.

Het Hooghout

Het Hooghout is een collectief woongebouw, met een commerciële ruimte en een stallinggarage. Het is in collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) ontwikkeld door bouwgroep Het Hooghout in Amsterdam-Noord. De sfeer van Het Hooghout is robuust, opgewassen tegen de ruige omgeving van een voormalig haventerrein in transitie. De sfeer is echter ook warm, een plek om prettig te wonen, om je thuis te voelen, binnen en buiten. Het Hooghout staat voor synergie; het geheel is meer dan de som der delen. Er is ruimte voor eigen wensen, maar er is ook een collectieve sfeer waarin al deze individualiteiten bij elkaar komen. De bouwenvelop is hybride en complex.

Het Hooghout bestaat uit een woontoren met 20 woningen tussen de 50 en 150 m². Alle woningen zijn individueel ontworpen samen met de bewoners. Aan de zijde van de Ridderspoorweg is een ruimte commerciële ruimte voor lichte horeca en zijn er 10 short-stay appartementen van 30 tot 50 m².

Flexibiliteit en duurzaamheid

Bouwgroep Het Hooghout bestaat uit een zeer diverse groep mensen. Om de uiteenlopende wensen van de toekomstige bewoners te faciliteren is Het Hooghout ontworpen als een flexibel casco. Door de ontsluiting en de installaties strategisch te plaatsen en een helder onderscheid te maken tussen casco en inbouw, is flexibiliteit en vrijheid ontstaan in de grootte en indeling van de woningen. Deze open building-constructie zorgt voor een flexibele indeling van het gebouw in de toekomst. Het gebouw heeft bovendien een extra hoge isolatiewaarde van vloeren, gevels en daken, dit zorgt voor minimaal energieverlies. De gevel bestaat uit hernieuwbaar houten materiaal.

Diversiteit aan functies en gebruikers

De hoofdentree ligt aan de Ridderspoorweg, maar het hoofdvolume aan de Boterbloemstraat. Beide volumes worden met elkaar verbonden door een binnenstraat. Deze straat vormt een open verbinding tussen de Ridderspoorweg en de Boterbloemstraat. Vanuit de binnenstraat worden de afzonderlijke delen van het complex ontsloten. Tussen de twee delen is een binnentuin voor de bewoners te vinden, met een grondpakket voor beplanting en bakken met extra grond voor bomen. De binnentuin en de gezamenlijke doorgang door het gebouw zorgt voor verbondenheid en ruimte voor ontmoeting tussen de verschillende bewoners en gebruikers van het gebouw.

Fotografie: Luuk Kramer.

O’ase

In samenwerking met Stichting 4Winden en Kondor Wessels Vastgoed is een plan ontwikkeld voor kavel 6, 8 en 9A in Amsterdam. Met veel enthousiasme heeft het ontwerpteam van ANA gewerkt aan O’ase, een opvallend ensemble van drie bijzondere gebouwen voor kavel O Sloterdijk. ANA ontwierp het hoekblok, een stoer gebouw van houten gestapelde clusters, elk met hun eigen omsloten tuin.

Met de plannen voor Sloterdijk-Centrum ontstaat een nieuwe kans om de Brettenscheg te sluiten en de stad en natuur dichter bij elkaar te brengen. O’ase, op de hoek van de Arlandaweg en de Radarweg, ligt als een rotslandschap in deze groene as. De tuinen van O’ase liggen op verschillende hoogtes en hebben verschillende karakters, door de oriëntatie ten opzichte van de zon en de wind, inrichting en beplanting.

Het gebouw is een stapeling van kleine korrels die zorgen voor een fijne menselijke maat in het nu nog ongenaakbare Sloterdijk. Deze korrels bestaan uit verschillende woningtypologieën, variërend van compacte studio’s van 50 m², tot grote maisonnettes van 160 m² en bieden zo een passend thuis aan veel verschillende Amsterdammers. O’ase heeft een warme en gelaagde uitstraling die aansluit bij het huidige Sloterdijk met zijn grijze gebouwen, maar ook bij het nieuwe Sloterdijk als fijne woonplek. De houten grids zitten los om het gebouw, waardoor een tussenruimte ontstaat die dient als een filter tussen woning en stad.

O’ase is bijzonder goed verbonden met de omgeving. Alle vervoersmogelijkheden van het gebied worden maximaal ontsloten door in de plint van het gebouw drie entrees op te nemen en een grote fietsenstalling die van alle kanten toegankelijk is.

Het SchetsBlok

Voor Stichting 4Winden ontwierp ANA architecten een flexibel in te delen woongebouw voor een woongroep aan de Westlandgracht in Amsterdam. In Het SchetsBlok konden de bewoners hun specifieke woonwensen realiseren, doordat het casco van het gebouw flexibiliteit biedt wat betreft de positie, grootte en indeling van de woningen. De woningen konden naast, boven en onder elkaar worden samengevoegd. Ook de uitrusting van woning, buitenruimtes en gemeenschappelijke voorzieningen zijn door de bewoners verder uitontwikkeld.

The Family

Steeds meer gezinnen kiezen er bewust voor om in de stad te blijven wonen. Zij verkiezen een woonomgeving met een diversiteit aan mensen en voorzieningen boven de rust van de buitenwijk. Op veld 10 van Spoorzone Delft zijn veel aanknopingspunten om voor deze doelgroep een prettig stedelijke leefomgeving te creëren.

Huis zonder muren

Op het Zeeburgereiland ontwierp ANA een rijtjeshuis zonder muren, een huis waarin de woonfuncties zijn verdeeld over vrije vloervelden die via een centrale vide ruimtelijk met elkaar verbonden zijn. Het huis heeft geen standaardverdiepingshoogtes en geen kamers. Alle voorzieningen zoals sanitair en bergruimte zijn verborgen achter een sculpturale houten wand die over de gehele hoogte van het huis doorloopt. Ook de trap verdwijnt zo nu en dan in de wand en zorgt daarmee voor een spannende route door het huis. In het souterrain bevindt zich de enige ruimte die echt afsluitbaar is en als aparte verhuurbare ruimte kan worden gebruikt.

De compositie van de gevel wordt bepaald door verschillende gevelopeningen die corresponderen met de vrije ruimtes erachter. De grote ramen versterken de extroverte kwaliteit van het huis, leggen de relatie tussen de woning en zijn omgeving. De kleine ramen, ter hoogte van de meer intieme plekken van de woning, versterken de privacy. De afwerking van de gevel is eenvoudig. Doordat een structuur in de gevel is aangebracht, heeft de woning een veranderlijk aanzicht als het licht erlangs strijkt.

De materialen die zijn gebruikt voor het interieur, zijn rauw en zonder pretentie. Imperfecties als betonnesten, lasnaden in het staal en houten noesten geven de imposante ruimte een menselijke component. Toch is er veel aandacht besteed aan details. De detaillering van deuren, klinken, de trap zijn niet standaard, maar zijn specifieke oplossingen ontworpen vanuit de kwaliteit en de eigenschappen van het gebruikte materiaal. Ze benadrukken de ruimtelijke kwaliteit, zoals de transparante stalen trap en de gesloten houten wand waarin de deuren naadloos zijn ingepast.

De Houtlofts

In de Bosrankstraat in de Buiksloterham in Amsterdam heeft ANA in opdracht van Huiz& een serie van vier woonwerklofts ontworpen. Dit gebied zal de komende jaren geleidelijk transformeren van een industriegebied naar een gemengd woonwerkgebied. Omdat deze omgeving nog lang zal blijven veranderen en nog geen prototypische woonkwaliteiten bezit, is in het ontwerp van de woningen hoog ingezet op interne woonkwaliteit. Dit heeft geleid tot onderstaande uitgangspunten.

Ruimtelijkheid

In het ontwerp is gebruik gemaakt van de ruime bouwenvelop om de woonwerkwoningen te voorzien van enorme vides. De vides verbinden de verschillende verdiepingen met elkaar en creëren een grote interne kwaliteit van ruimte en licht. Hierdoor ontstaat een bijzondere loftachtige sfeer.

Buitenruimtes

De woningen hebben diepe voortuinen op het zuiden aan de straat. In deze tuin wordt echter ook geparkeerd. Daarom hebben alle woningen één of meerdere grote terrassen op een van de hoger gelegen verdiepingen. Deze terrassen zijn opgevat als buitenkamers, soms zelfs letterlijk, zoals in de Kaswoning, waar de buitenruimte een belangrijk toevoeging is op de leefruimtes van de woning.

Diversiteit én samenhang

In de Bosrankstraat is elke woning anders. De rij van de vier Houtlofts sluit daarbij aan. Binnen een gelijk maatsysteem zijn vier verschillende woonwerktypes gecreëerd met steeds een andere verhouding tussen wonen en werken en met verschillende oplossingen voor de buitenruimtes. Tegelijkertijd wordt nadrukkelijk ook ingezet op samenhang in vorm en materiaal. De vier Houtlofts laten zo zien, dat het realiseren van individuele woonwensen meer kan zijn dan de som der delen.

Duurzaam

De Houtlofts zijn extreem duurzaam. Ze zijn volledig van hout gebouwd. De gelamineerde houten balken van de draagconstructie zijn nadrukkelijk zichtbaar gelaten. Omdat eigen energieopwekking uit bodem en zon op termijn veel duurzamer is zijn de woningen niet aangesloten op het stadswarmtenet. De verwarming in de Houtlofts wordt geleverd door een individuele warmtepomp in elke woning. Verder zijn in alle ruimtes een WTW-systeem voor ventilatie en vloerverwarming toegepast en in het ontwerp zijn zonwerende luiken geïntegreerd. Op het dak zijn PV-panelen en een zonnecollector geplaatst. Met een EPC van minder dan 0,15 zijn de woningen extreem energiezuinig.

De Houtlofts zijn in 2016 genomineerd voor de Gouden AAP.