In de nazomer van 2022 bracht het team van ANA architecten een bezoek aan Wenen voor een inspiratie-excursie.
Vier dagen lang doorkruiste het team de Oostenrijkse hoofdstad, met onder andere een rondleiding door het Hauptbahnhof, het Sonnwendviertel en het bekende Karl Marx-hof, gevolgd door een bezoek aan Seestadt Aspern, het iconische Hundertwasserhaus en tot besluit het Wohnpark Alterlaa en IKEA Westbahnhof. We zagen veel raakvlakken met de opgaven waar wij aan werken.
Zicht op Aspern Seestadt.
Karl Marx-hof, Weense klassieker. Ontwerp: Karl Ehn.
Betaalbaarheid
Indrukwekkend is hoe Wenen erin slaagt op grote schaal betaalbare woningen te realiseren. Opvallend is dat veel sociale projecten een grote hoeveelheid gemeenschappelijke voorzieningen hebben, zoals gemeenschappelijke keukens, theaterzaaltjes, speelkamers en zelfs zwembaden. De definitie en de financiering van sociale woningbouw verschillen van het Nederlandse systeem. Niet de bewoner, maar de bouw wordt gesubsidieerd en een veel grotere inkomensgroep mag wonen in deze woningen.
Aspern Seestadt, ASP holzwohnbau. Ontwerp: Berger + Parkkinen Architekten.
Aspern Seestadt, QBC6. Ontwerp: RLP Rüdiger Lainer + Partner.
Plinten
Weners wonen over het algemeen niet op de begane grond en dus moet veel moeite worden gedaan om plinten echt levendig te krijgen, en dat lukt niet overal. Met name in verre buitenwijken is weinig vraag naar niet-woonfuncties en dat resulteert in plinten die niet overal erg levendig zijn. Dit versterkt ons in het streven naar een mix van wonen en werken in stedelijke plinten die dag en nacht zorgen voor interactie en levendigheid, zoals we bijvoorbeeld doen in B4, B5 en B12 in Merwede Utrecht.
Gleis 21, gemeenschappelijke plint. Ontwerp: einszueins architektur.
Seestadt Aspern, groene maar niet levendige plint. Ontwerp: Aspern Development AG.
PaN Wohnpark in Nordbahnhof. Ontwerp: Werner Neuwirth, von Ballmoos Krucker Architekten, Sergison Bates architects
Houtbouw en Open Bouwen
Ook zijn er technische raakvlakken met onze projecten in Nederland. In Wenen wordt al volop in hout gebouwd. We zagen onder andere het 24 lagen tellende Holzhochhaus, een ontwerp van Rüdiger Lainer+Partner in Seestadt, met een open plattegrond dat grotendeels in hout is geconstrueerd. Ook in kleinere projecten is veel aandacht voor slimme flexibiliteit in de plattegrond. Onder andere Gleis 21, een bouwgroepproject van einszueins architektur, biedt door een eenvoudige open draagstructuur ruimte voor individuele woonwensen.
Sirius Aspern. Ontwerp: Helen & Hard Architects.
BIKE CITY. Ontwerp: Koniglarch Architekten.
Groen in de stad
We troffen drie prachtige (twee oude en een nieuwe) voorbeelden van groen in de stad. Daaronder zijn Alterlaa (oud), hoogbouw met een groene terrasvormige onderbouw die opgaat in het parkachtige landschap. Daarboven hoogbouw waar bewoners genieten van het weidse uitzicht. Met ook hier veel gemeenschappelijke voorzieningen zoals een binnen- en een buitenzwembad. Ook oud: het Hundertwasserhaus. Het volwassen groen overtuigt als oase in een drukke stadswijk. Een prachtig nieuw voorbeeld van groen in de stad is IKEA, een ontwerp van querkraft architekten, een nieuw concept, binnenstedelijk, geen parkeervoorzieningen, wel een gevel als een BILLY-boekenkast waarin grote groene potten met bomen zijn geïntegreerd en een openbaar dakterras met grote bomen en PV-pergola’s.
Hundertwasserhaus, overtuigend groen. Ontwerp: Friedensreich Hundertwasser.
IKEA Westbahnhof. Ontwerp: querkraft architekten.
Alt Erlaa Wohnpark. Ontwerp: consortium GHR (Gluck, Hlaweniczka, Requat, Reinthaller).
De stad maakt het imago van ‘Das Rote Wien’ waar en inspireert ons op tal van vlakken. Maar na een lang weekend in Wenen worden we ook gesterkt in de kwaliteit van de Nederlandse woningbouw: bijzondere woningtypologieën, goede plinten en zorgvuldige architectuur.